برهان نوح (قرآن)نوح علیه السلام، صاحب برهان از سوی خدا، برای اثبات نبوتش بود. ۱ - برهان نوحولقد ارسلنا نوحا الی قومه انی لکم نذیر مبین• قال یـقوم ارءیتم ان کنت علی بینة من ربی..ما نوح را بسوی قومش فرستادیم (نخستین بار به آنها گفت): «من برای شما بیم دهنده‌ای آشکارم• (نوح) گفت: «اگر من دلیل روشنی از پروردگارم داشته باشم، و از نزد خودش رحمتی به من داده باشد- و بر شما مخفی مانده- (آیا باز هم رسالت مرا انکار می کنید)؟! آیا ما می توانیم شما را به پذیرش این دلیل روشن مجبور سازیم، با اینکه شما کراهت دارید؟ ۱.۱ - احتجاج با کفاراین آیه شریفه و سه آیه بعدش پاسخی را که نوح علیه‌السّلام به استدلال کفار داده بیان می کند، و کلمه" عمیت"ماضی مجهول از باب تفعیل، یعنی تعمیه است، و تعمیه به معنای پنهان کردن است، می فرماید: ای قوم اگر من فرضا دارای بصیرتی از ناحیه پروردگارم باشم و او رحمتی از ناحیه خود به من داده و آن را بر شما مخفی کرده باشد، و شما به خاطر جهل و بی رغبتی تان نسبت به پذیرفتن حق، آن رحمت را درک نکرده باشید، آیا می توانم شما را در درک آن مجبور بسازم؟ چون که اساس و پایه حجت کفار منحصر کردن حقایق در محسوسات و انکار غیر محسوسات بوده، از این طرز فکر خود نخست این نتیجه را گرفتند که: دلیلی بر لزوم پیروی کردن از نوح علیه‌السّلام و وجوب اطاعت از او وجود ندارد، و سپس قدمی فراتر نهاده این نتیجه را گرفتند که بلکه دلیل بر عدم وجوب هست، باز قدمی از این فراتر نهاده گفتند بلکه دلیل داریم بر اینکه واجب است اطاعت نکنیم. و چون اساس استدلال کفار این بود لذا نوح علیه‌السّلام در صدد بر آمد تا اولا آنچه آنها می خواستند نفی کنند اثبات کند، و آن رسالت و توابع رسالت خود بود، و ثانیا آنچه آنها می خواستند اثبات کنند که همان اتهام او و پیروانش به دروغگویی بود را نفی کند. چیزی که هست قبل از هر سخنی اول با خطاب: " یا قوم"- با اضافه به ضمیر تکلم- یعنی‌ای قوم من، ای هموطنان من، و امثال آن، عواطف آنان را تحریک نمود، و این خطاب را مکرر و در آغاز هر سخنی تکرار کرد تا بدان وسیله دل ایشان را به سوی خود جلب کرده و در نتیجه خیرخواهی هایش مورد قبول آنان واقع گردد. آیات کریمه مورد بحث در میان حجت نوح علیه‌السّلام تقریر و بیانی زیبا و بدیع آورده، به این معنا که حجت کفار را فصل فصل و قطعه قطعه کرده و از هر فصلی به دو وجه پاسخ داده، یکی از این جهت که از دلیل خود نتیجه گرفتند که دلیلی بر وجوب اطاعت نوح نیست، و دیگری از این جهت که نتیجه گرفتند دلیل بر خلاف آن هست. ۲ - پانویس
۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۳۹، برگرفته از مقاله «برهان نوح». |